Otyłość wiąże się z nadmiarem energii dostarczanej w pożywieniu w stosunku do zapotrzebowania organizmu co powoduje odkładanie się tkanki tłuszczowej. WHO klasyfikuje otyłość na stopnie w zależności od BMI. Wskaźnik BMI (body mass index) jest wyliczany na podstawie stosunku masy ciała (w kilogramach) do kwadratu wartości wzrostu (w centymetrach).

• BMI 18,5 – 24,9 to prawidłowa masa ciała
• BMI 25,0 – 29,9 to otyłość I stopnia (czyli nadwaga)
• BMI 30,0 – 39,9 to otyłość II stopnia (czyli otyłość)
• BMI powyżej 40,0 to otyłość III stopnia (otyłość olbrzymia)

Jest też wskaźnik talia/biodra który u kobiet powinien wynosić 0,8 lub mniej. Otyłość typu brzusznego najbardziej przyczynia się do rozwoju zaburzeń układu krążenia, w tym nadciśnienia oraz cukrzycy typu 2.U kobiet obwód brzucha powinien wynosić mniej niż 80 cm.

Tkanka tłuszczowa poza funkcją magazynowania energii, wydziela białko CRP będące wskaźnikiem stanu zapalnego.Wraz z otyłością ,podwyższeniu ulegają wartości trójglicerydów, cholesterolu LDL, glikemii na czczo oraz spadku poziomu HDL, narasta insulinooporność. U kobiet z prawidłową masą ciała oporność na insulinę zwiększa się w ciąży u ok.40%. U kobiet otyłych insulinooporność jest znacznie większa bo nakłada się na już wcześniej istniejącą. Przyczynia się to do częstszego występowania cukrzycy ciążowej u kobiet otyłych. Cukrzyca ciążowa występuje 2-6 razy częściej przy BMI powyżej 25 a przy BMI powyżej 30 nawet kilkanaście razy częściej.

W czasie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na tlen. Z powodu nadmiaru tkanki tłuszczowej, zmniejsza się pojemność płuc oraz podatność klatki piersiowej co powoduje pogorszenie wentylacji. W ciąży zwiększa się pojemność minutowa serca w przypadku otyłości staje się bardziej nasilona, z większym obciążeniem dla serca. Wraz ze wzrostem stopnia otyłości, znacznie wzrasta  ryzyko rozwoju nadciśnienia w ciąży oraz stanu przedrzucawkowego.

W czasie ciąży występują zmiany prozakrzepowe a otyłość zwiększa możliwość wystąpienia powikłań zakrzepowych, zwłaszcza zakrzepicy żył głębokich. Ze względu na wzrost ryzyka powikłań ciąży u kobiet otyłych oraz to że ciąża nie jest odpowiednim czasem na odchudzanie, powinno się rozpocząć zmianę stylu życia przed planowaną ciążą. Redukcja masy ciała u otyłych kobiet zwiększa szanse na samoistne owulacje i uzyskanie ciąży o prawidłowym przebiegu.

Kobiety z BMI powyżej 30,na kilka tygodni przed planowaną ciążą i w pierwszym trymestrze powinny zażywać 5 mikrogramów kwasu foliowego dziennie jako profilaktykę wad płodu których ilość wzrasta wraz z otyłością. Zaleca się również zwiększoną suplementację witaminy D do 10 mikrogramów przez całą ciąże i okres karmienia ze względu na częsty jej niedobór u kobiet otyłych, co może mieć związek z rozwojem nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego.

Jej niedobór u kobiet otyłych, co może mieć związek z rozwojem nadciśnienia i stanu przedrzucawkowego. Przed planowaną ciążą warto zwiększyć stałą aktywność fizyczną, zmienić nawyki żywieniowe z ograniczeniem węglowodanów, szczególnie cukrów prostych. Warto wykonać podstawowe badania jak morfologia krwi, poziom glikemii na czczo, lipidogram czy badanie moczu oraz kilkakrotny pomiar ciśnienia tętniczego.

Do końca ciąży kobiety otyłe powinny często wykonywać pomiary poziomu cukru we krwi na czczo oraz wykonać test obciążenia 75g glukozy już na początku ciąży a potem ok.24-28 tygodnia. W przypadku nieprawidłowych wyników lekarz zaleci odpowiednią dietę. Może też być konieczne leczenie za pomocą insuliny.

Otyłość i hiperglikemia powodują wzrost ryzyka wad płodu o około 35% zwłaszcza dotyczących ośrodkowego układu nerwowego. Wzrasta też ryzyko poronienia oraz porodu przedwczesnego przed 32 tygodniem ciąży.

Noworodki otyłych matek często rodzą się z nadmierną masą ciała, co sprzyja powikłaniom okołoporodowym jak urazy, przedłużający się poród i niedotlenienie płodu. Wzrasta też ilość porodów zabiegowych i możliwych powikłań związanych z zakażeniem.

W celu minimalizacji skutków otyłości, przyrost masy ciała w ciąży powinien być mniejszy niż u ciężarnych z prawidłową masą ciała przed ciążą. W przypadku nadwagi, gdy BMI wynosi 26-29 powinien się mieścić między 7 a 11 kg, gdy BMI przekracza 29 to tylko 6 do 7 kg.,

Podsumowując, warto łączyć dietę z regularnym wysiłkiem fizycznym, nawet o umiarkowanym charakterze w celu zmniejszenia ryzyka powikłań ciąży związanych z otyłością. Dążenie do właściwej masy ciała przynosi wiele korzyści zarówno w perspektywie planowanych ciąż jak i zachowania zdrowia dzięki utrwalaniu właściwych nawyków i aktywności ruchowej.

W razie nieskuteczności postępowania zachowawczego, trzeba rozważyć farmakoterapię lub operacje bariatryczne, które są skuteczne w leczeniu otyłości ale niestety obarczone ryzykiem wielu powikłań. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do przebiegu ciąży warto zasięgnąć rady specjalisty ginekologa z naszej przychodni (zobacz tutaj).