Czym jest zespól nadwrażliwego jelita
Dysfunkcje przewodu pokarmowego dotyczą ok. 4-25% populacji z przewagą u kobiet z czego Zespół Jelita Nadwrażliwego cierpi ok. 11%.
Zespół jelita Nadwrażliwego jest chorobą czynnościową przewodu pokarmowego charakteryzującą się zaburzeniami w oddawaniu stolca( biegunki, zaparcia), którym często towarzyszy ból i/lub wzdęcia brzucha, które ustępują lub łagodnieją po wypróżnieniu.
Nadwrażliwość jelita jest dzielona na:
- IBS z dominującą postacią zaparciową
- IBS z dominującą postacią biegunkową
- IBS-typ mieszany
- IBS- niesklasyfikowany
Przyczyna na chwilę obecną nie jest poznana, jednak sugeruje się, że jest to zespół nakładających się na siebie czynników, tj:
- dysfunkcja szeroko rozumianej motoryki przewodu pokarmowego
- zaburzenia czucia trzewnego i osi mózgowo-jelitowej
- zaburzenia składu mikrobioty jelitowej, które najczęściej spowodowane jest dietą, przebytymi infekcjami układu pokarmowego, stosowaniem antybiotyków, inhibitorów pompy protonewej (IPP) czy nadmierną higieną
- czynniki infekcyjne, dietetyczne
- czynniki psychologiczne. W 50-80% osób ze zdiagnozowanym ZJN występują zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości, depresja. Wówczas głównym elementem terapii jest psychoterapia i/lub leki p/depresyjne, p/lękowe, zalecone przez lekarza psychiatrę.
Diagnozy ZJN dokonuje lekarz pierwszego kontaktu lub lekarz gastroenterolog.
IBS wg IV Kryteriów Rzymskich charakteryzuje się następująco:
– jako nawracające bóle brzucha, co najmniej 1 raz na tydzień w ciągu ostatnich 3 miesięcy a początek mający co najmniej 6 miesięcy przed rozpoznaniem z dwoma lub więcej poniżej wymienionych kryteriów:
- mający związek z defekacją
- zmieniona częstość oddawania stolca
- zmiana konsystencji stolca
Objawy dodatkowe to: dolegliwości poposiłkowe, dyspeptyczne, fibromialgia, ospałość, bóle głowy, bóle pleców, nocne oddawanie moczu, częste i naglące oddawanie moczu lub niepełne oddawanie moczu
Leczenie dietą
Istotnym elementem leczniczym IBS jest dietoterapia w oparciu o założenia tzw. Diety FODMAP.
Dieta opiera się na wykluczeniu bądź ograniczeniu produktów zawierających FODMAP, czyli produkty bogate w laktozę, fruktozę, oligosacharydy i poliole
Dieta opiera się na eliminacji w pierwszych 6 tygodniach produktów bogatych w FODMAP, następnie jadłospis jest rozszerzany o tolerowane produkty. Terapia dietą FODMAP nie jest łatwą dietą. Zaleca się konsultację z dietetykiem medycznym i zastosowanie dietoterapii opracowanej przez dietetyka, który uwzględni nie tylko właściwą eliminację produktów ale także zaproponuję żywienie zbilansowane i indywidualnie dobrane dla każdej potrzebującej osoby.
PRODUKTY ZALECANE | PRODUKTY NIEZALECANE | |
OWOCE | Banany, cytryny, mandarynki, pomarańcze, maliny, truskawki, borówki, grejpfruty, melony, kiwi, papaja, jagody, winogrona, ananas | Jabłka, gruszki, brzoskwinie, arbuzy, mango, owoce marynowane w sosie własnym z puszki, Morele, awokado, wiśnie, liczi, nektarynki, śliwki, owoce suszone |
WARZYWA | Marchew, seler, papryka, sałata, dynia, szczypior, pomidor, ogórki, papryka o wydłużonych strąkach, bakłażan, kabaczek, bataty, kiełki bambusa, kapusta pekińska, kukurydza, tofu | Czosnek, cebula, brukselka, brokuły, karczochy, soczewica, fasola, grzyby, kalafior, szparagi, patisony, koper włoski, pory, buraki ćwikłowe, groszek zielony, kapusta, soja, napój sojowy, ciecierzyca |
PRODUKTY MLECZNE | Mleko bezlaktozowe, napoje roślinne( ryżowe, owsiane, orkiszowe), twarde i długodojrzewające sery | Mleko i przetwory mleczne: twaróg, mascarpone, ricotta, mleko skondensowane, maślanka, jogurt, kefir, śmietana, bita śmietana, mleko: krowie, kozie, owcze, lody , sery żółte młode i miękkie
|
PRODUKTY ZBOŻOWE | pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, komosa ryżowa | Zboża: pszenica, kuskus, makarony pszenne, żyto,
|
PRODUKTY BIAŁKOWE ZWIERZĘCE | mięso, ryby, drób, jaja
|
|
ORZECHY, NASIONA | orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzechy pekan, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika | orzechy nerkowca, pistacje
|
INNE | cukier kryształ, syrop klonowy, stewia | Ksylitol, mannitol, sorbitol, maltitol, syrop z agawy |
Poza tym należy:
- unikać produktów smażonych
- ograniczyć tłustych potraw
- ograniczyć lub wyeliminować kawę
- unikać alkoholu
- spożywać regularne posiłki
Powyższe zalecenia stanową ważny element leczenia IBS.
Jeśli chcesz być pewien, że pomimo wielu ograniczeń dietetycznych, Twoje żywienie pozostało zdrowe – skontaktuj się dietetykiem medycznym, z którym ustalisz plan żywieniowy w tej uciążliwej dolegliwości.
Anna Piaścik
Mgr dietetyk, mgr farmacji
żródło www.dietymedicago.pl