Kobiety w ciąży planujące podróż za granicę powinny poddać się badaniu oceniającego stan zdrowia, przebieg ciąży oraz omówić z lekarzem trasę planowanej podróży. Lekarz ginekolog (polecamy Dr Grzegorza Pośpiech pracującego w naszej przychodni) powinien określić występowanie ewentualnych przeciwwskazań do wyjazdu. W pierwszych tygodniach ciąży powinno być wykonane USG w celu oceny ciąży i wykluczenia ciąży ektopowej. Najodpowiedniejszy do podróżowania jest drugi trymestr ciąży o prawidłowym przebiegu.
Przeciwwskazania do podróży w czasie ciąży: (na podstawie Travel Medicine. Philadelphia)
1. czynniki ryzyka związane ze stanem zdrowia ciężarnej
- choroby przewlekłe wymagające bieżącej kontroli lekarskiej i modyfikacji leczenia
- przebyta żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
2. czynniki ryzyka związane z ciążą
- poronienie zagrażające, krwawienie z dróg rodnych
- nadciśnienie tętnicze ciążowe i cukrzyca ciążowa w wywiadzie
- ciąża wielopłodowa
- poronienia w przeszłości
- pierwsza ciąża po 35 roiku życia
- zaburzenia dotyczące łożyska
- przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego
- niewydolność szyjki macicy
3. czynniki związane z trasą
- wysokość powyżej 3000m n.p.m.
- regiony występowania chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową lub w wyniku ukłucia owadów
- regiony występowania malarii wywołanej przez ” Plasmodium falciparum”
- rejony w których wymagane jest szczepienie szczepionką żywą (większość szczepionek żywych jest przeciwwskazana w ciąży)
Po ocenie stanu zdrowia i przebiegu ciąży warto ocenić ryzyko wyjazdu do krajów tropikalnych czy rozwijających się zarówno pod względem chorób
endemicznych ale też częstości wypadków komunikacyjnych ( te ostatnie są najczęstszą przyczyną zgonu wewnątrzmacicznego w krajach rozwijających się).
Przed planowaną podróżą warto zweryfikować stan uodpornienia i ewentualnie uzupełnić szczepienia przypominające przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi (co 10 lat). W przypadku szczepionek żywych jak np. przeciwko żółtej gorączce, powinno się je zastosować jeszcze przed ciążą i zachować co najmniej miesiąc odstępu od szczepienia do poczęcia.
Podróże które stanowczo odradza się ciężarnym , stanowią regiony zagrożone malarią. Dotyczy to m.in. krajów Afryki tropikalnej, niektórych regionów Azji południowej. Tajlandia-jej pogranicze z Birmą, Laosem i Kambodżą oraz w samej Kambodży.
Malaria tropikalna wywołana przez zarodżca sierpowatego – Plasmodium falciparum może przebiegać bardzo gwałtownie a dodatkowo sam zarodziec może też być wielolekooporny.
Ciężarne są też bardziej podatne na ukłucia komarów widliszków przenoszących zarodżca malarii niż kobiety niebędące w ciąży. Ciąża również pogarsza przebieg choroby, szczególnie w II i III trymestrze ciąży, powodując wzrost ryzyka zgonu ciężarnej, poronienia, porodu przedwczesnego, zgonu wewnątrzmacicznego płodu oraz w okresie noworodkowym.
Jeśli podróż do rejonów malarii jest nieunikniona, należy rygorystycznie stosować profilaktykę w postaci ochrony przed ukłuciami komarów jak np. moskitiery nasączone insektycydami czy repelenty-zgodnie z zaleceniem producenta.
Chlorochina może być stosowana profilaktyczne i nie jest przeciwwskazana w ciąży ale niestety, ze względu na powszechną lekooporność nie jest skutecznym lekiem w zapobieganiu malarii.
Inne leki stosowane w ramach profilaktyki mogą być zastosowane tylko przed ciążą i wymagana jest kilkutygodniowa przerwa między zakończeniem chemioprofilaktyki a możliwym poczęciem dziecka.
Poważne konsekwencje dla matki i płodu grożą również epidemie wirusowego zapalenia wątroby typu E ( WZW E ) które występują w wielu krajach Azji, Afryki i w Ameryce środkowej. Zakażenie szerzy się droga pokarmową, rzadziej kontaktową. W przypadku zakażenia genotypem 1 szczególnie w III trymestrze może rozwinąć się ostra niewydolność wątroby obarczona ryzykiem zgonu. WZW E powoduje również wzrost ryzyka poronienia i porodu przedwczesnego.
U wielu osób, w wyniku złych warunków sanitarnych, występuje biegunka podróżnych. Ciężarnym grożą powikłania wynikające z odwodnienia i gorączki.
Częściej niż w Europie mogą występować także takie choroby zakaźne jak dur brzuszny czy listerioza, stanowiące również zagrożenie dla kobiety w ciąży.
Z innych zagrożeń dotyczących podróży w czasie ciąży należy uwzględnić długotrwały przelot samolotem (dopuszczalny u większości przewoźników do 36 tygodnia ciąży o prawidłowym przebiegu a w ciąży wielopłodowej do 32 tygodnia). Ciąża oraz długotrwałe unieruchomienie powoduje wzrost ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Jako profilaktykę zaleca się wykonywanie ćwiczeń rozciągających, poruszanie się, napinanie mięśni, odpowiednie nawodnienie i wygodne ubranie.
Planując wyprawy do rejonów położonych na dużych wysokościach jak Tybet, Himalaje w Indiach Peru(szlak Inków) czy Meksyk, trzeba pamiętać że nie zaleca się ciężarnym pobytu na wysokościach powyżej 3000m n.p.m. w pierwszym trymestrze powyżej 2500m n.p.m.
Poza tym wcześniej warto zorientować się gdzie w pobliżu znajdują się placówki medyczne mogące udzielić właściwej pomocy w razie problemów związanych ze zdrowiem i ciążą.
